Anne ve babanın evlat üzerinde bir takım hakları vardır. Çünkü anne baba insanın dünyaya gelmesine vesile olmuşlar, yemeden yedirmişler, giymeden giydirmişlerdir, evlatlarına karşı her türlü fedakarlıkta bulunmuşlardır. Bu hizmeti yaparken hiçbir karşılık beklemeden yapmaktadırlar. Hatta anne-baba, hayatını kemal-i lezzetle evladının hayatı için feda edip sarf etmekten çekinmezler.
Hatta bu fedakarlığı ve şefkati, validelerin halis ve karşılıksız olarak yaptıklarının en belirgin örneği hayvanlardan tavuk örneğinde görülebilir. Tavuğun bütün sermayesi hayatı iken yavrusunu kurtarmak için kafasını arslana kaptırdığı birçok insanın şehadeti ile sabittir. Arslan yavrusuna saldırdığı zaman kendisi de arslana hücum edip kafasını feda eder. Aklı olmayan bu hayvanlara bunu yaptıran şey, Allah’ın onlara verdiği şefkat ve merhamet duygusudur.
Cenab-ı Hakk, Kur’an-ı Kerim’de şöyle buyurur: ‘ Rabb’ın emretti ki kendisinden başkasına ibadet etmeyesiniz. Anne ve babalarınıza iyilik yapasınız. Anne babadan herhangi birisi yaşlı iken senin yanında bulunursa sakın öf bile deme, onları azarlama, onlara güzel, okşayıcı, gönül alıcı ve memnun edici söz söyle. Onlara merhamet ve şefkat kanatlarını ger. Ve de ki beni küçükken yetiştirip büyüttükleri gibi sen de onlara merhamet et yarabbi.’(isra suresi,23 ve 24. ayetler).
Bu ayeti kerimelerden görüldüğü gibi insanın üzerinde Allah’tan sonra en çok söz sahibi olan kişiler anne ve babadır. Bu konuda peygamber efendimiz(s.a.v.) de şöyle buyurmaktadır: ‘Allah’ın rızası anne ve babanın rızası ile elde edilir. Allah’ın gazabı ( hiddeti) anne ve babanın gazabı nedeniyle oluşur’. Bu hadis-i şerif bize gösteriyor ki bir evlat Allah’ın rızasına nail olmak için anne ve babanın rızasını kazanmalıdır.
Anne ve babanı memnun eden evlat hem dünyada hem ahirette mutlu bir hayat elde eder, evlatları da kendisine iyilik eder. Anne ve babasına iyilik etmeyen evlat ise ne dünyada muvaffak olur, evlatları kendisine iyilik yapmaz, ne de ahiretini kazanabilir. Bunun yanında anne ve babanın yaşlılık zamanlarında evladın yanında bulunmasının birçok yönden faydaları vardır. Evladın anne ve babaya yaptığı iyilik, evi bereketlendirir, rahmet vesilesi ve musibet dafiasıdır( yani o evin üzerinde olup gelmekte olan bela ve musibetlerin kalkmasına vesile olur).
Ayrıca evlat beş vakit namazında anne ve babasına dua etmeli ki kendisinin duası da kabul edilsin. Aksi takdirde duası makbul olmaz. Evlat anne ve babasına meşru yani islama ters düşmeyen her konuda itaat etmek zorundadır. Anne ve baba ne kadar kötü de olsalar hatta zalim de olsalar evlat onlara itaat etmeye mecburdur. Hatta anne ve baba gayrı müslim de olsalar(yani Hristiyan ya da Yahudi), yine de itaat etmek gereklidir. İslama ters düşen şeyler bundan hariçtir.
Anne ve baba insan için bir imtihan vesilesidir. Kimileri bu imtihanı kaybedecek kimileri ise kazanacaktır. Anne babanın çocukları üzerinde bir takım hakları vardır. Bunları şu şekilde özetleyebiliriz: Maddi açıdan ihtiyaçları olursa ve evladın da maddi imkanı varsa onlara yardım etmesi, onların uygun olan isteklerini yerine getirmesi, onların gönüllerini okşayacak şekilde onlarla konuşması, sesini onların sesinden fazla yükseltmemesi ve genel olarak onların emirlerine itaat etmesi.
Anne ve babaya itaat konusunda birçok ayet-i kerime ve hadis-i şerif bulunmaktadır. Ne mutlu o evlada ki anne ve babasına itaat ede, yazıklar olsun o evlada ki anne ve babasına itaat etmekten aciz kala.
